Piše: dr Danijela Madžar, specijalista ginekologije i akušerstva
Šta je zamrzavanje jajnih ćelija?
Zamrzavanje (krioprezervacija) jajnih ćelija je jedna od metoda za očuvanje plodnosti kod žena.
Može se obavljati iz medicinskih razloga (onkološki pacijenti, operativni zahvati na jajnicima ili u maloj karlici) i elektivnih (socijalnih) razloga (kada se žene odlučuju za majčinstvo u zrelijem životnom dobu). Budući da je najplodonosniji reproduktivni period žena između 20. i 35. godine života, tokom ovog perioda se savjetuje i postupak zamrzavanja.
Kako izgleda proces zamrzavanja jajnih ćelija?
Prije svega je neophodno uraditi analize: ultrazvučni pregled male karlice, hormonski status, briseve grlića materice i PAPA nalaz, kao i testiranje na zarazne bolesti kao što su HIV, hepatitis B, hepatitis C i sifilis ( HIV, HBV, HCV i TP).
Kako bi se dobio što veći broj zrelih i zdravih jajnih ćelija, preporučuje se postupak stimulacije jajnika koji obično traje oko dvije nedjelje. Tokom ove faze uključuju se lijekovi za stimulaciju jajnika i obavljaju se redovne ultrazvučne kontrole, kako bi se pratio rast folikula i pravovremeno donijela odluka o terminu aspiracije. Aspiracija (punkcija folikula) odnosno prikupljanje zrelih jajnih ćelija vrši se nakon ordiniranja tzv.štoperice ili stop injekcije, izvodi se specijalnom iglom pod UZ kontrolom u kratkotrajnoj anesteziji. Veći broj jajnih ćelija znači više šansi za VTO postupke.
Sve prikupljene jajne ćelije pregledaju embriolozi i samo zrele i zdrave se zamrzavaju hlađenjem ili vitrifikacijom (brzim zamrzavanjem) na veoma niskim temperaturama. Najnovija istraživanja su pokazala da je vitrifikacija uspješnija od metode postepenog hlađenja.
Kod većine pacijentkinja mlađih od 38 godina tokom jednog postupka se prikupi između 7 i 14 jajnih ćelija, mada broj može da varira. Optimalan broj jajnih ćeliija za proces smrzavanja iznosi oko 10, kod nekih pacijentkinja se mogu prikupiti tokom jednog postupka stimulacije, dok je drugima potrebno nekoliko postupaka.
Kako se jajne ćelije upotrebljavaju kada se odmrznu?
Kada se žena odluči za odmrzavanje jajne ćelije i pokušaj trudnoće sve se dalje radi kao u klasičnom postupku biomedicinski potpomognute oplodnje tj vantjelesne olodnje. Partner daje spermu ili se koristi sperma donora. Nakon odmrzavanja se obavlja fertilizacija jajne ćelije i prati se razvoj embriona. Embrioni se u laboratorijskim uslovima mogu kultivisati do 5 dana nakon čega se obavlja embriotransfer.
Koja je stopa uspješnosti postizanja trudnoće uz pomoć zamrzavanja jajnih ćelija?
Međunarodna istraživanja ukazuju da je trudnoća uz pomoć zamrznutih jajnih ćelija podjednako efikasna kao i kod upotrebe svježih jajnih ćelija. Dalja istraživanja su takođe pokazala ohrabrujuće rezultate bez povećanog rizika od održavanja trudnoće ili urođenih mana. Napredak u oblasti krioprezervacije doveo je do veće stope očuvanja jajnih ćelija. Nijedan broj zamrznutih jajnih ćelija ne garantuje ostvarivanje potomstva ali vam daje mogućnost i povećanu vjerovatnoću mogućeg uspješnog postupka kada budete spremni za majčinstvo.
